الوعد الملزم في العقود المصرفية وعلاقته بالمخاطرة

٣ الوعد الملزم في العقود المصرفية وعلاقته بالمخاطرة دراسة على عقدي : بيع المرابحة للا مر بالشراء والمشاركة المنتهية بالتمليك ا عداد دكتور باسم عامر أستاذ مساعد بالدراسات الا سلامية جامعة البحرين (٢٠١٦)

ا د ا ن ا ء ا ا ا ول ا ع ا ا وأ ه ا د ا ا و ي أ ا و ول ا ) (ا ر ا وا ر اء ا ا ا ا ه ا د و د ا ط ة أن ا رف ا ا ط ة ا ي أ س ا د ا ا إ ا ا ا ء ر ا ت ا ا ن رف ا ا ا ا ا ل ا ا ون ا ا ا ا ت ك ا م ن ا ا وا ر ح ا ف ب ا. ا ت ا : ا ا ا ط ة ا د ا ا ا ا ر. Abstract The research deals with the binding promise and its impact on Islamic banking contracts and particularly in the contract of turning to profit sale (Murabaha) to buy something and the participation ended by ownership (MMP). The research discusses the influence of the binding promise in these contracts in terms of a risk or not as it is noted that the banking in order to get rid of the risk, which is an important basis in most Islamic banks element, resorts to binding promise dealings in financial contracts in Islamic jurisprudence, hence the profit for the financial banking transactions became semi content for the banks because of this promise binding, which really made a lot of the researchers in the field of Islamic banking Islamic reconsider the jurisdiction of such transactions because they are similar to conventional banks in terms of ensuring the interest and dividends for the bank on the account of the customer. Key words: Binding promise risk banking contracts - turning to profit sale (Murabaha)- the participation - ١٢٩٠ -

- د/ : ا ا ا د ا و ط ة ا ا رب ا وا ة وا ا م و آ و أ و و إ ا از و ى ا ع ا ش ا ا ت ن ف ا ا رف ا ا ا د ا ا و. و ط م أن ا ا ل ول ا ا ا و و إ ا د م و ء و ا ط ة و د ا ا ا درا ا د ا ا ا و : ا ا اء وا ر ا و ا. ا ا إد ل ط ة و ا ا را وأر و ا ا : - - - ا ا ول: ا وا ط ة ا ا م : ا ط ة و د ا و ت ا ا ا ا : ا ا و و - ا ا ا : ا ط ة ي ا ا اء وا ر ا ا ا و د - ا : ا و ا ا رف وا ا م ر أ ت ظ ة ا ا ا د ا د أن ا ا رة ا ن ا ف ا ا ا ا رض ظ ه و ا و ا ا و د ا ر م أ ا ط ة د ا و ت. ال: ا ا ا د ذ درا ل ا را ول ط ة و د ا رف ا ن ا ا د ا - ١٢٩١ -

ا : ا د ا ن ا ء ا ا ا ا ت و د ا رة أن و : أ ا ا ا و ا ا ت ا وا دئ ا ا وأن ا. ا د ر ا رة) ا (ا ق ا ط ة ة ا : ا ا ه ا را ا ا و ا ب ا ا ا ا ع وا ي ا إ ا اف ا ة ا ا. أ اف ا وأ : ف ا إ إ از أ ا ط ة د ا و ت ا ا رف ا أن ا و ت ا ع وا ر ت و ا رات وا رة و ا (ا ط ة) إ در أن ك ز ا د و ا ط ة و أ ا ا ا م ا وا ت ا رف ا. - ١٢٩٢ -

د/ : ا ا ا د ا و ط ة أو : ا : ا ا ول: ا وا ط ة ا ل: : و ا أي: ه أن ا و و. وا ن وف ض أو أو م د و ن و ورة و ا ر و وز رة دة أو ام أو و ن ح ا ء و ن إذا و م ب. ذ و و وام ظ ل أو إ ف أو : م ا ط ة: ا ط ة : ا ا اف ا ك و ف ا و ل: ا أ أي: دد أن وأن و ا ا ي ا وا ط ة ا ا و ط ل را. أ ا ح د ا ط ة ل ب ب ا رة و و د ا ع ا وا ر ل ا ا : "ا ط ة ا و و أن ا ي أن و ا رة ط ة ط ن: ذ وا ا م : ا ا ي أ ا ل "... ط و ل ا ا ا ا ول ا ي ذ ه ا ا : "أ ط ة ا رة ي ا أن (٥) و ا ذ ا ا ي أ ا ". ا ول ا ط ة ا ا ا ء ن أن ل : وا ح أ ا ا ا ح ن : م ا ر ر أو رة أو م ا ا ر أو ا ر ر أو رة و ا وا ز ا ر وا و ا ا وا ر وأ م ا ا رة ط ) ا ار ا ) أ ا وا ا ا ا ا ص ٦٧٤. - ١٢٩٣ - ا ت ا د ا ء م د ص ٣٥٢. ا ا دة ء ١٩. ا ا زاد ا د ء ٥ ٨١٦. ص (٥) ا ا وع ج ٦ ١٤٧. ص

ا د ا ن ا ء ا ا ا ر وا ا ر أن ن ذات ا ا وا اج ا. اد ا أو ا : ن أ ا ا ا ا ول ا ا ء ط ة ادف ا ول ا ر و ا ول ا و ا وا ر ا ر ا ط ة أ ا دل وا وا ا ر وا و ذات ا أ ا ي ر ا ق ا ا اد م ا ا ر ن ا ا م ط ة ء ا ا ا ر وا ر ن أ ا ا ي ره ا ا ول ط ة ا ا ) يأ ا ر وا ر): أن ا ا ض أ و أن أو وا ا ددا ا ا ض ن و ا ا ا ول ا ف ا م ء ن ا ا أ وإ ط ل أ ن ء ا ول ا ف و ن دا : (و ا أ ا ( ط و ا ا د ا ر إذ ا و ا و و ا ض أ. وا ا ا ا ا ط ة أن ا اد : ا - ا ول و ط ة ا رة و ر و رة ت ا ر و ت ا ق و. ١٨٨. ا ا ة: رة ام : م ا ط ة ا د ا م ن ص ٢٠. - ١٢٩٤ -

د/ : ا ا ا د ا و ط ة ا ا م : ا ط ة و د ا و ت ا ا ا (ا ل أن ا ط ة ا و و ا ت ا ل وا رة) ا ا د ا أو ا ن. ا أ أو ط ة ا ا أن ا ا ر و ر ا رة أر ح ا ط ة وأ ا ء : (ا اج ن) و : (ا ( و ه ا ة و ر ا ل ا ت إذ أن ا م ن و ا ه و أ ه ا ة ا ت ا ا و ا ا ا ا ون ا ا دون أن ط وا ر أو دون أن ا ل ا دي: ا أو دون أي ن أي ا. ا د دون ط ة ا و ءت أد ا ع ا ا أ ذ م ا ل ا ر ر و ط ن و و ) ل: أم ا و ك) و ء ح : (و ر ( أن ا ء إ ن ا ان ن ا ان ا إذا ن م (٥). ا وإذا م ا ط ة ا ن ا وازداد ازداد ا ار ع ا وازد د أو ا ا ض ا ي ا در ا إذ ا أ أ ا ء و ا ار ع ا (٦) وا. و ا ء ا ء أ ا ا ا وا ا أ ا وا ا و و ا ص وا ن - ١٢٩٥ - أ ه ا ة م م ي رواه أ داود (٣٥٠٨) وا ي وا (٢٢٤٢) وا ار (٥٣/٣) أ ا ر ا. (١٢٨٥) وا (٤٥٠٢) ا د ا أ ا رواس ص.١١٢ ام : م ا ط ة ا د ا م ن ص ٣٢. رواه ا ي و ل:.(١٢٣٤) (٥) ام : ا ذي ح ا ي ا ر ري ج ٤. ٣٦١ ص (٦) ام : ا د ا أ ا ( ) ١١٢. ص

ا د ا ن ا ء ا ا (ا ) ا ا ء و ه ا ا ه ا م ك (ا ط ة) وإن ب ا ط ة ا ا د ا ط ة و ا ن ا ط ة ر ا ه ك ا ط ة إذا ا ا رب ا ق أن إ ا و ر ط د ا ا رب ا ل ا ن إم ام ب ا ا رب ورب ا ل إ ض ض و دت ر ا ض ا م و ه ط ا ل وا ط ة ا و ا ط ة ب ا ا ض م ا ق ا ا ر ا اد أي أم ا. ا أط اف ا دل و ا ا ا ا ا و ت د را أن ا ط ة و ام ا ط ة ا ا ا ذ ا ا أ وا ا. ا ا ا رف ا ة ا ا د ا ا ا ت ا ط ة أو. ا د ا ا ا ام : م ا ط ة ا د ا م ن ص ٥٧. - ١٢٩٦ -

ن د/ : ا ا ا د ا و ط ة ا ا : ا ا و و ء ا ة ا ا ص رج ا ا ا ا أو ا ا ف ا أن ا ا ن د م أو ء ا اع : وذ ا أ ا ف ى وأ ى ام ا ه : أو : ا ء ز ا ء إ اء ن د م أ ء. ء ا ء م وأ إ ا ء ا ا وا ء ا : م ا ا. م ع إ. ا ء أم ف ح و : را : ا اع و ب ا ء أ ح د م و أن ء أو : ا ا د م : ا ا ء ا ا ا ر ا د م : ا ل ا ول: أن ا ء و ا و رأي ا وا وا وا وا ) إذا ا د ا). وا ا ا د ا ة وا : (إذا و ا أ ه و م أن و ء د إ ( و ا : أم ن ا ء وا ل ذ وأ أن ا و. ا ل ا م : أن ا ء وا إ ر و ل ا وا ره ا ا و ه. ا ر ا ء ٦ ص - ١٢٩٧ -.٢٧٨ ام : ا ه وا ا ص ٢٨٨ رو ا ا وي (٣٩٠/٥) ا ع ح ا ا (٣٤٥/٩) ا وق ا ا (٢١/٤). أ أ داود (٤٩٩٥) وا ي (٢٦٣٣). ام : ا م ف ا ا ا ف ا داوي (١٥٢/١١) ا رات ا وى ا ا ا ص ٣٣١.

ا د ا ن ا ء ا ا وا ا د ة وأ ا ) : أ ا آ ا ن ن ) (آ و : ا ا ل وا ا ل ذ ا ه ا ث: إذا ث ب وإذا و أ وإذا اؤ ن) ا ل ا و أن إ ف ا ا ق ل ر أن ا ء وا وإ. و ا ا ا ل ب ا ء د م و ا ل ظ ا ا ص ا ا ب وا. : م ا ا ء: ا ا ء و ا ء أر أ ال رة و : ا ل ا ول: ذ ر ا ء إ ا ل ن ا ء و آ ن ا ء و و ا ء د م ا ن أ ن اء ا ء وذ ن ا ع وا ت ز ا. ا ل ا م : ذ ا ء إ أن ا ء وا أي د م و ء ا و ا ء أ ر ا أي و ا ا ء و ا ا (٥) وا ر ا ا ل ا ء ا و ر ار ا ف ا ا ول (٧) (٦) ا و ار ا ف ا ا م ا و ا ت ا (٨) ا ك ا. - ١٢٩٨ - (٦) ٢. ا ا رة رواه ا ري و أ ة ر ا. ام : ا ص ٢٤٠. م ا ا.(٢٨/٨) وا ا ا ا اء ل ب ث وا را ت ا ا ا ام : و " ا ا و ز ا : ا " ل : ر (٥) ام : ا رف ا ا وا ا زاق ا ص ٥٢٤. وا ا ا ا رف ام : و ن و ه ١٣٩٩ ا ة دى ا زاق ا ص ٥٢٥. و ر ١٤٠٢ ا ة دى ا وا ا زاق ا ص ٥٢٥. (٧) ا إ ام : ا رف ا ا (٨) ا ا ا ا وا ا ا ردم و ام : ا ت ا ر ا رف وأ ا ا ا ص ٣٩٧.

ص ج د/ : ا ا ا د ا و ط ة ا ل ا : ذ ا ا ر وا ا أن ا ء وا إذا ن ود ا د ا أي أن ا إذا ن ا د ا ا و ا ا ن ا ا ن ء ه و ا ن ل ر وج : و ك وع ا واج ا دا ا. ذ و ا ا أي ر ار ا ا ء : ا و ا ي ر ا أو ا ر و ا م اد ن ا د م إ ر و ء إذا ن. ا م ا د ود ا ل ا ا : ذ ء ا أن ا ء وا و ا ا إذا ا د ا ن ا ل ا و ا ا د ا ن ا ن ز و ا ا و. أ ز أد ا و ا ء: ا ا ول: ء ر أن ر ل ل ا ا و : أ ب أ ل ر ل ا ا و : ا ب ل: أ وأ ل. ح و : ا ا ر ل ل و ا : أن ا ل أم ا ء إذ ا ا ب وم ا ا إ ف ا ال أم ل ا ا و ا ا ا و ا ج. وأ م ص ا و و ر ا ا و ب و إ ف ا. ا ا م : أن ا ا و ل: (إذا و ا أ ه و م أن (٥). ( إ د ء و و ا : ظ أن ا ا و ر ا ا و ن ا ء ذ. ل وا ام : ا ا ا د ا ج ٢ ١٥٥٩. ص م ل : ب ا وا ا ا ا ص ٢٤١. ام : ا ا ا (٢٠٧/٣)..٨٥٣ ٢ ام : ا ء ا وي ث ا ا د ٥ أ أ داود (٤٩٩٥) وا ي (٢٦٣٣). - ١٢٩٩ - (٥)

ا د ا ن ا ء ا ا ا ا : أن ا ع إ و ر ا أن أو ب ا ع ن ذا ذ ع. أد ا و ا ء: ا ا ول: ) : أ ا آ ا ن ن * ا أ ن ا ن ). و ا : ذ ا رك و ل إذ أ م و أم ذ وا أ ا و ن ذ إ ك وا أو وإ ف ا. ا ا ا ا م : ا و : (آ ا ث: إذا ث ب وإذا و أ وإذا اؤ ن). و ا : أن ا ا و م أن إ ف ا ت ا ق ل ر أن ا ء وا وإ. ا ا : و ن ا ا ا ة ا ار و ك ا ا إ ار (٥) ا ا ا و ار) و ر ( وا : ا ة ل و ا أن ا ر ال ا ا ة م درة ا ق و ذا م ا ا ا أن ا ف ا ف وا أو ن ات ا ل ا ا ا ف (٦). ا ل إ ا ر ا و ه ا : أد أد ا ا ول ا و ا ء: م ء ر م ا ج ذ ذ ا (٧) ا ا ا ر. - ١٣٠٠ - (٥) (٦) (٧) ا ع ح ا ا (٣٤٥/٩). رة ا ا ن ٣. ٢ أ اء ا ن ا (٣٠٤/٤). ا. و أ ا (٢٤٠٧) و ا ا ا ء ا ا ا ا. ام : ا ت ا ر ا رف وأ ا ا ا ج ٢ ص ٤٠٢. ام : ا ء ا وي ث ا ا د ٥ ج ٢ ص ٨٥٣.

ص د/ : ا ا ا د ا و ط ة وأ ا ا م أ ا ه. وأ ا ا ن ا إ ا ع ا د و ا ف ا ء و ع ا و ا ء وإ و ز ا ع. أد ا ا م ا و ا ء: أن ا ص ا ا ذ ا ف ا إ ا د ا ء ا ا وف أ ا ا و أي و ا ء م ا. ا ل ا ه ل وأ إن ا ا ا ة ا ار و ك ا ا إ ار و ا ا ط ة را ا ن ا و ا رة ا ن ب ا رق ا ا وع وا ا ي و ن ا ا ط و ا ا ر وا ا ذ ا ا و ا ر ا ا ر ي أن ا ا. ا ا : ا ا ل ا ى م ا ا ر ا ال ا ل ا ا و ا ا ا د إذا ن ا ء ب ن ا ا ه ا ن ء ه و ا و ا ا ر وا ا ا و ا ي ر ار ا ا ا دور ا م و ا ا أي ا أد ا و ا ء ء و أد ا و ا ء ء م ا ا ا أم إذا أ ا ا د ن ذ د آ وا وأ..٤٠٢ ل ا ي: و إ ده ي (٢٠/٥). ام : ا وأ ا ا ص ٤٤٩. ام : ا ا ا ك ا ا ص ٣٢. ام : ا ت ا ر ا رف وأ ا ا ا ج ٢-١٣٠١ -

ا د ا ن ا ء ا ا ا ا ا : ا ط ة ي ا ا اء وا ر ا ا ا و د ا ا د ا ا ظ ت ا د ا ا رف ام ر و ا ا و أ ه ا د وأ ا ا اء وا ر ا. ا ا م ا ء ه ا ت وأ إ ا ا و د ا ط ة. أو : ا ا اء: ا ا اء: ا ا اء ظ ة و ة وإن ن أ ا ء ا ن و ا ا و ا ا ه ه ا و أول ا ا د. د ر ا ا ا راه. ا : ا رف ا اء ا ا ر ا رة ا و : و ا او ا رف ا ا إ ا ف ط اء ا ا اء ا أ س و د ا ا ت و و ا اء ا ف ذ دة. ا و ه ء ا ا ا ا و ا أ ا ي ا ا رة ا م : و رة ا و إ أم أ س ا ا ي ا ا أو ا ف. و رة ا و ن ا رف ا أي ن ا أو ا. ا ف ا ا ا أ س و وا ا ف اء ا ا أ و اء ا ا رة ه. أو ف ام : ا ا اء ا م ص ٢٧. ام : ا رف ا ا وا ا زاق ا ص ٥١٤. ام : ا ا اء ا م ص ٣٥. ا ا ص ٣٦. - ١٣٠٢ -

د/ : ا ا ا د ا و ط ة ا ط ة ا ا اء ا ن ا و ا : ا ن ا ا ا ا ا ت ا إظ ر أو ا ط ة ا ة ا ا اء. و أن ا ا ا اء إ أن ن أو ا. ي أو دون آ ف ا ى و ا ط ة ه ا ت ا ة: ١- أن ن ا ا : إن ا ا ط ة ه ا رة وا ر ا إ ور ا ف م ا ا ا ا ا و ا أن ا ر ا ا م إذا اء ا ا ا ف ا ا ط ة ا ط ة ا ا ة ا و ا ا ا ي ا ا رة ا أن د أم ا رة ه ا و ا ف ن ا ا ا ادة و و ا أن ا ا وذ أن ا ف ا ا رة ا ا أن و رة م ا و ا م و أراد ا ا اء وا. ا م م ا ا ف أن ا ف أن ا ا د و أن و ل ا ا أو ه و ذ ءا ا أن ا ف ا ا اء إم ذ ا اء أو ا ر ا ي ف م ا اء ي ط ة ظ ر ر ا ف! ا ر ا اءات ه و ا أن ا ف ا ا ق ة رض و د ل ط ة ا رة (ا ط ة) ا ف ا ا اء رة ا ا ا. ٢- أن ن ا ف دون آ : و ن ا ف دون آ ن أ ا إ أن ن ا ف وإ أن ا. ن ام : ت ا ا ا ر ا م ص ٣٣. - ١٣٠٣ -

- ١٣٠٤ - ا د ا ن ا ء ا ا ء م أ أن ا ف أي دون ا ه ا ف ن ا ا و ك ا را أن ي ا أو أن ا م ه ا رة م أن ا ف ض ط ة وذ ن ا ه و أن ا ا و ن ا ف ض رة. ا ف و إن ا ا ط ة أ ا رة ه رة. و ن ا ه دون ا ف ن ه ا رة ج إ ا ا ا د ا ف أن وذ ا ط ة و د م وا ا ف ا ا رة ا ا ا ا ن ا ف ء و ا رة أن ا ا إذا ا ف ن ا ن ا ه ء م و ا م ا ر ح ه ت ا ا. وع ء ذا ا ط ة ه ا رة د ن ف أن ا رة و ا رض ة ا ط ة. ٣- أن ن ا ي ا : إذا د ا ن ا ف وا ا ا ة أم ي ا ن ا ف ا ا وا اء ا ا ف ا م ا ط ة ة ا م ا وا ا رة ه ا رة. أو رد ي ا ك ط ة ا رة ه ف (و ذ أن ا أو ه) و أ ط ة ا إذ ر غ ا ة ا ط ة و ه ا و ات ا اق و ل ا ر ه إ أن ا أو و ء ) أو ا ف ا ) و ا م أن ر ا ا ر رة ا ا ف ا. ا ل ا ات و ر ا ل : ا ا ر : م ا ا ا ة ا ا أو ا ر ا ا ر ا ك ا ا. ام : ت ا ا ا ر ا م ص ٣٣.

د/ : ا ا ا د ا و ط ة وا ر ا ا ر ا ا ا ار ف ا ا ر ا ق ا و ا ا أم ا إم ام إ ا وا ار ا ء ا أو وا ة د ا ر ا زل و ا ا وع د ت ا و ا. و ا ا ا ر دة ر ا وأ ام را ا ) دور ا اد ر ا ف زل ا ا ق ا ا ي ول إ أو أ ارد ر أ ى) وذ ل ة ن و ام ء ا ا ا وع. ) م رة أم ا ا ر رة ام ل و ا وا ف ا ) ا رف ت ا ا إ ا. ا ط ة ا ر ا ل ا ام ا : إن ام ط ة ا د أ ا ر أن د ا ط ة دة وأ. و رة ا ر ا ا م أن م ا و ا ا ف أو ا زل ا وو ا آ ا ا. إ ا ا ام ل و ا ف اء ا و ل ا رة ا ر ا أن ا ط ة وا أ ء ا ا و ا ا و ا إن و ا رة ف ا ة ا ا د ا ا ا ا ت و و ف ن ا م ر ه ا ت ا م إ ا ا د إ إذا وا ور. و ه ا ا ت ا رة: ١- ا ا ا م م ) ا ) ا ور. ام : ا ت ا ر ا رف وأ ا ا ا ج ٢ ام : ا ر ص ٢٠. - ١٣٠٥-٤٩٦. ص ا داة أدوات ا ا ل ب درا ت ا د إ ام : إدارة ا ط ط رق ن و أ ص ٦٩.

ا. أو ا ا ك ٢- ا د ا ن ا ء ا ا -٣ ا ق ا ة ل ات ر ا ء ا أو ام ع ا رة ار ا. دة و ا ا ار ع وا دة ا ا ض ٤- ا ا ق ات دور ل ن ا. أ ه ر و ٥- ا ا ت ا ا ي إذ ا ف ا ا ت ا ب ا. و ا ة أ ء ا ا ر دة أن ا ط ة ا ا ر ا ا ا ا ا ذ ا ء ا ا ا ر ا م و د ا ط ة أو ام ا ط ة ن ا ا ر ا ا ل أم ا ا زا دة ا ا ا ا. و ن ا ط ة ر ا ا ر ا ا ل ا. و ذ إ ار ا ا ه ا د أن ا ا ا ط ة ن ك ام أ ى د ه ا د ى ا از وا. و ء ا ا ا درة ا وا ا ت ا ا : ا ا ر ا وإ وا اء ا ا أن ن أن ز و ا وا اء ا و ا أ ا ا. ا ا رة ا ا ا ا أ ى ل ا إن ا ل ا ا ر رة و اء ا ا ار ع وا ض در ا ط ة..٢ ام : ا ر ا أم ا ر ج ١٠-١٣٠٦ - ٢ ع ص ا ا ا درة ا وا ا ت ا ا ص ٢٢٠.

د/ : ا ا ا د ا و ط ة ا ا ا د ا ا أن ا ا ت ل ا ى ر م ا ار ا أو ا و ا ل ر ا ط ة وا ي ا ا ا ا ا ا ا د و ت ا د را إ ا ن م ت إ ا ط ة در ا اء در ا ل و د ا ا ا وإ دة ا. ا : أم ا ل ن ا ا إ ت ة أ م إ ا ل أر ا إن ا ك ا ك ا ا رف ن أن ط ا رة و ا و ا رف ا إ ه ا ل ا ا ا ا رف ا إ و دة ا ر أ. وا أ - ١٣٠٧ -

ا د ا ن ا ء ا ا وا ا ا در ا ا ا ه وا دار ا ا وت. ا ء ا ا ا رات ا وى ا ا أ ف ا د ا ا ا ض. ا ا ا وأ دار إ ا ض - ٢٠٠٩. ١٤٣٠ ا ا ت ا ر ا رف وأ ا ا دار ا ا زي ا - ١٤٢٥ ١. ٢٠٠٥ ا ن ا ا ا ك ا دار ا ن. ١٩٩٥-١٤١٥ ٢/ ا ا ر دار ا ا وت. ا د درا ت أدوات ا داة ا ا ر ل ب إ ا د ٢. ب ل ا وا ا ا ا اء ث وا را ت ا ا. ا ب ا ا ار ا ء ا د ا ت م د ا ض - ١٤١٥ ٣. ١٩٩٥ ا ر أم ا ر ا درا ت إ د إ : م ج ١٠ ع ) ٢ ١٤٢٤ رس.( ٢٠٠٣ ا م ا ر ت ا ا ا ١٦ ا د.٢ ط رق ا ن أ إدارة ا ط ا ا ث وا ر ا ا ة. ١٤٢٣ ا ا ا ط ا ا ادي ز ا ض. در ر ا ا د ا ط ة م م ن ا راه ا د ا ا ا ك ٢٠٠٦. -١-٢ -٣-٤ -٥-٦ -٧-٨ -٩-١٠ -١١-١٢ -١٣-١٤ - ١٣٠٨ -

د/ : ا ا ا د ا و ط ة /١ ن دم اء ا ا ا م. ٢٠٠٠-١٤٢١ ا دار ا ا ف ا ا ا م ف ا داوي ا ء ١٩٩٧. وت ا ا ب ا أم ار ا وق أم اع ا وق ا وت. ا وي ا ء ث ا ا ا د ا. ا دار ا أ ا ا د رو اس. ٢٠٠٤-١٤٢٥ ٥ وت ا ا ا ز زاد ا د ط ا. ا ر ري ا ذي ح ا ي دار ا ا وت. ا. دار ا ن أ اء ا ا ا ا ا د ا ا ا ة.. ١٩٩٦-١٤١٧ د ز د ا ا ا ا ا ا ا وا ا ت ا ا ا. ٢٠٠٤-١٤٢٥ ا ا ا وع ا ا و - ١٤٢٤. ٢٠٠٣ ا ا ا ع ح ا ا ا. ا ا وزارة ا و ف ا ا. ا وي أ ز رو ا و ة ا دار ا. ا ا زاق ا رف ا ا وا دار أ ا ردن ١. ١٩٩٨-١٥ -١٦-١٧ -١٨-١٩ -٢٠-٢١ -٢٢-٢٣ -٢٤-٢٥ -٢٦-٢٧ -٢٨-٢٩ -٣٠-١٣٠٩ -